در دنیای خیالی جنگ‌های ستاره‌ای، جدای یک محفل رهبانی از نگهبانان صلح است که به دلیل استفاده‌ی اعضای آن از نیرو شهرت دارد. آنها بخش روشن نیرو نامیده شده و با بخش تاریک نیرو، یعنی سیث‌ها می‌جنگند. با این که تا به حال در مورد منشا الهام محفل جدای به جورج لوکاس بحث‌های فراوانی شده است، بهترین منبع الهام آن محفل‌های شوالیه‌ای در اروپای قرون وسطی است. به نظر می‌رسد نام جدای به دلیل jedaigeki که نام فیلم‌های ژاپنی در مورد سامورایی‌ها است، انتخاب شده است.
تاریخچه و بنیان‌گذاری[]
محفل جدای به طور رسمی همزمان با تاسیس جمهوری قدیمی، 25000 سال قبل از زمان فیلم‌های جنگ‌های ستاره‌ای تشکیل شد. با این حال، بلافاصله پس از تشکیل محفل تعدادی از اعضای آن، محفل را ترک کرده و به بخش تاریک نیرو پیوستند و اولین انفصال را در محفل بوجود آوردند. محفل جدای توسط یک گروه دوازده نفره به نام شورای جدای رهبری می‌شود که قبل از نابودی به دست امپراتور پالپاتین، مقر این شورا بر روی سیاره‌ی کورسکانت قرار داشت. این شورا علاوه بر داشتن نقش سیاسی، شورای مشاور نظامی سنای جمهوی قدیمی نیز بود.
سلسله مراتب جدای‌ها[]
اعضای محفل جدای میان چهار تا شش رده، قرار می‌گیرند.
جدای مبتدی/تازه‌وارد: یک جدای مبتدی، کسی است که به تازگی تحت آموزش‌هایی برای کنترل نیرو و استفاده از سابر نوری قرار گرفته است. عنوان جدای مبتدی به افرادی اطلاق می‌شود که در اولین مرحله‌ی ورود به محفل جدای قرار دارند. در صحنه‌ای از قسمت دوم: حمله‌ی کلون‌ها، آموزش استاد یودا به جدای‌های مبتدی نمایش داده می‌شود.
* جدای پاداوان: یک جدای مبتدی که با موفقیت مراحل آموزشی خود را پشت سر بگذارد، تبدیل به یک دستیار یا پاداوان می‌شود که تحت نظر یک شوالیه‌ی جدای یا یک استاد جدای آموزش‌های جدی‌تری را دنبال می‌کند. بعنوان یکی از مراسم آیینی و درست قبل از تبدیل شدن به یک شوالیه، پاداوان‌ها باید برای خود یک سابر نوری بسازند. در جمهوری قدیمی، پاداوان‌هایی که از نژاد انسان بودند، رشته‌ای از موهای خود را بافته نگه می‌داشتند و با ورود به مرحله‌ی شوالیگی، این بافته را می‌بریدند.
* شوالیه‌ی جدای: جدای‌های منظم و با تجربه، بعد از کامل کردن آزمون‌های "مهارت، دانش و وفاداری" تبدیل به شوالیه‌های جدای بالغ می‌شوند. سه آزمون شوالیگی، اغلب با نام آزمون مهارت، آزمون روح و آزمون دانش شناخته می‌شوند. در قسمت پنجم: بازگشت جدای، استاد یودا به کارآموز خود لوک اسکای‌واکر آزمون مقابله با دارت ویدر را می‌دهد تا او تبدیل به یک شوالیه‌ی کامل شود. گاهی اوقات یک عمل قهرمانانه و مافوق تصور از یک پاداوان، او را بدون شرکت در آزمون‌ها تبدیل به یک شوالیه می‌کند؛ مانند زمانی که اوبی‌وان کنوبی دارت مائول را شکست می‌دهد. یا مثل آناکین اسکای‌واکر، زمانی که دستیار سیث آساج ونترس را شکست می‌دهد.
* استاد جدای: یک شوالیه‌ی جدای پس از آموزش‌های کامل و موفقیت آمیز پاداوان خود، به شرطی که او خود یک شوالیه شود، به مقام استادی جدای می‌رسد. گرچه این روش معمول‌ترین روش رسیدن به مقام استادی است، اما استثنائاتی هم وجود دارد. اگر شورای جدای تشخیص دهد که یک شوالیه‌ی جدای به اندازه‌ی کافی قدرتمند شده و از نیرو قدرت و دانش به دست آورده است، یک یا بیشتر اعضای شورا می‌توانند آنها را نامزد شرکت در یک دوره‌ی دیگر آزمون‌ها و رسیدن به مقام استادی کنند.
* عضو شورای جدای: وقتی جایگاه یکی از اعضای شورای جدای به هر دلیلی خالی می‌شود، باقی اعضا به دنبال یک استاد جدای جدید می‌گردند تا این موقعیت خالی پر شود. اعضای شورا در این صورت، نامزدهایی را برای احراز جایگاه در شورای جدای انتخاب می‌کنند. برخی از اعضای شورای جدای، اعضای دائمی هستند (مانند یودا و ویندو)، در حالی که بقیه تنها برای مدت زمان محدودی عضویت شورا را دارند و پس از آن زمان، دوباره به یک استاد جدای تبدیل شده و شخص دیگری جای آنها را پر می‌کند. بجز آناکین اسکای‌واکر و کی-آدی موندی، تمامی جدای‌ها قبل از به دست آوردن مقام عضویت در شورای جدای‌ها، باید به مقام استادی رسیده باشند.
* استاد اعظم جدای: که بطور رسمی "استاد اعظم محفل جدای" نامیده می‌شود، شامل رده بالاترین اساتید جدای می‌شود. عنوان استاد اعظم یا "استاد عالی"، مقامی اسمی است که از سوی اساتید جدای به یکی از اساتید دیگر که از دیگران خردمندتر باشد اعطا می‌شود؛ مانند استاد یودا. از آن‌جایی که نظام درون محفل جدای یک دموکراسی مطلق است، استاد اعظم جدای نسبت به سایر اساتید هیچ امتیاز ویژه‌ای ندارد. احتمالا استاد اعظم تنها بزرگ اساتید درون شورای جدای‌ها محسوب می‌شود. به علاوه احتمال می‌رود استاد اعظم جدای‌ها، ارتباطی قوی با تمامی جدای‌هایی که قسم وفاداری به محفل را خورده‌اند دارا باشد؛ به طور مثال یودا مرگ تمامی جدای‌ها را در سرتاسر کهکشان، در زمان حمله‌ی سیث‌ها به جمهوری احساس کرد. یودا و لوک اسکای‌واکر (در دنیای گسترده‌ی خارج از فیلم‌ها) تنها اساتید اعظم محفل جدای هستند.
تفاوت میان جدای‌ها و سیث‌ها[]
جدای‌ها و سیث‌ها هر دو قدرت خود را ازنیرو می‌گیرند. اما نیرو دارای دو بخش تاریک و روشن است. خودِ نیرو نه تاریک است و نه روشن و این به شخصِ استفاده کننده از نیرو بستگی دارد که کدام سمت را انتخاب کند. جدای‌ها همه در بخش روشنِ نیرو هستند، اما سیث‌ها معتقد هستند که برای استفاده‌ی تمام و کمال از قابلیت‌های نیرو باید از هر دو سمتِ آن استفاده کرد. بنابراین آنها از قابلیت‌های سمتِ تاریکِ نیرو هم بهره می‌برند. و به همین دلیل معمولا قدرتمندتر از جدای‌ها هستند. و به گفته‌ی برخی سیث‌های معروف مثل دارت سیدیوس کارهایی هست که انجام‌شان فقط با استفاده از سمت تاریک نیرو امکان‌پذیر است، کارهایی مثل بازگشتن از مرگ.
جدای‌ها از آن‌جا که مبارزانِ روشنایی هستند، در سمتِ روشن نیرو با یکدیگر شریکند و تعداد‌شان زیاد است. اما سیث‌ها تقریبا بلافاصله بعد از شکل‌گیری‌شان و این کشف کردند می‌توانند از سمتِ تاریک نیرو بهره بگیرند، دریافتند که نمی‌توانند در آن شریک شوند. جنگی میان سیث‌ها درگرفت و بیشتر آنها کشته شدند؛ و درنهایت تصمیم بر این شد که همیشه فقط دو سیث‌لرد وجود داشته باشد. یک شاگرد و یک استاد. و سنتِ سیث‌ها این است که هر زمان شاگرد به قدر کافی نیرومند شدکه از عهده‌ی مبارزه با استادش بربیاید، استاد را بکشد و خود استاد شود. پس از آن استادِ جدید می‌تواند برای خود یک شاگرد جدید هم انتخاب کند. دارت سیدیوس از جمله معدود استادهایی است که چند شاگردش از جمله دارت مائول، دارت تیرانوس(کنت دوکو) را کشت و به جایش برای خود شاگرد جدید انتخاب کرد. آخرین شاگردِ او دارت ویدر بود.
سلاح[]
درون دنیای جنگ‌های ستاره‌ای، جدای‌ها اغلب ردایی ساده به تن داشته و سلاح‌های ضروری برای ماموریت خود را حمل می‌کنند. مهم‌ترین اسلحه‌ی یک جدای، شمشیر نوری است. شمشیرهای نوری سلاح جدای‌ها و سیث لردها است. جدای‌ها فیلم معمولا شمشیرهای نوری آبی و سبز به دست دارند، در حالیکه شمشیر نوری سیث‌ها قرمز است. شمشیر نوری استاد ویندو و سیری تاکی (در دنیای گسترده‌ی خارج از فیلم‌ها) بنفش رنگ هستند. ظاهرا استاد یادی یک شمشیر نوری نارنجی رنگ داشته است. پاداوان جدای سابق فئوس اولین در جهان گسترده‌ی خارج از کتاب‌ها، با این که سیث نیست ولی یک شمشیر نوری قرمز رنگ دارد. در دنیای گسترده‌ی جنگ‌های ستاره‌ای و خارج از فیلم‌های آن، شمشیرهای نوری تنوع رنگ بسیار زیادی دارند. در بازی کامپیوتری شوالیه‌های جمهوری قدیمی، رنگ شمشیر نوری جدای‌ها تخصص آنها را نشان می‌داد.
