ჰოლოპედია

მასალა ხელმისაწვდომია ლიცენზიით CC-BY-SA, გარდა ცალკე აღნიშნულისა.

READ MORE

ჰოლოპედია
ჰოლოპედია
Advertisement
ჰოლოპედია
ამ სტატიაში ან გვერდზე აღწერილია ფრანშიზა. იხილეთ აგრეთვე სტატია ორიგინალური ფილმის შესახებ: ვარსკვლავური ომები, ეპიზოდი IV: ახალი იმედი. სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ ვარსკვლავური ომები (მრავალმნიშვნელოვანი).
Star-wars-logo-new-tall

ფრანშიზის სატიტულო ლოგო.

ვარსკვლავური ომები არის ფრანშიზა, რომელშიც შედის ფილმები, წიგნები, კომიქსები, ვიდეოთამაშები, სათამაშოები და ანიმაციური ტელესერიალები. ეს გამოგონილი სამყარო შექმნილია ჯორჯ ლუკასის მიერ.

მიუხედავად იმისა, რომ ფრანშიზა არ ეკუთვნის კლასიკური ტიპის სამეცნიერო ფანტასტიკას და მეტწილად მისი ქვეჟანრის, კოსმოსური ოპერის მიმართულებას ექვემდებარება, მასში აგრეთვე გამოკვეთილია პოლიტიკური და მილიტარული თემები, ისევე, როგორც კლასიკური მითოლოგიისთვის დამახასიათებელი ელემენტები. ვარსკვლავური ომები ათწლეულების განმავლობაში ჩამოყალიბდა მეინსტრიმული პოპულარული კულტურის ნაწილად, ხოლო საგის ფილმები ყველა დროის შემოსავლიან ფილმებს შორის ითვლება. ამჟამად ეს არის ფილმების მეორე ყველაზე შემოსავლიანი სერია, Marvel-ის კინოსამყაროს შემდეგ[1], ისევე, როგორც ყველა დროის ყველაზე შემოსავლიან მედიაფრანშიზებს შორის — მეორე (მას იაპონური პოკემონი უსწრებს).

მიმოხილვა

ჯორჯ ლუკასმა მიაღწია იმას, რაც ბევრი შემოქმედისთვის შეუძლებელი იყო; მან შექმნა და დაასახლა საკუთარი სამყარო. მისი 'ვარსკვლავური ომების' ფილმები ყველაზე გავლენიანია, როგორც ტექნიკურად, ასევე კომერციულად.
―როჯერ ებერტი[2]

ვარსკვლავური ომების ამბავი წარმოდგენილია ფილმების სახით, რამაც წარმოშვა მრავალი წიგნი და სხვა სახის მედია, გაფართოებული სამყაროს შემადგენილი ნაწილი. ვარსკვლავური ომების მითოსს ეფუძნება მრავალი სათამაშო თუ თამაში. ფილმების და რომანების თემები იქცა სამეცნიერო ფანტასტიკის მოტების ნაწილად.

თუკი ჯინ როდენბერის ვარსკვლავური გზა, სამეცნიერო ფანტასტიკური ჟანრის ფრანშიზა, ამერიკული პოპულარული კულტურის ნაწილი, შეიცავს მაგიურ/ზებუნებრივ ელემენტებს თხრობისადმი რაციონალური და პროგრესული მიდგომით, ვარსკვლავური ომების შემადგენელი ნაწილია მკვეთრი მითოლოგიური ელემენტები, ისევე, როგორც პოლიტიკური და სამეცნიერო თემები.

მანამდე არსებული კოსმოსური სამეცნიერო ფანტასტიკის/ფენტეზის და ტელესერიალების (მაგალითად, ფლეშ გორდონის) საპირისპიროდ, ვარსკვლავური ომების პერსონაჟები არ წარმოადგენენ მკვეთრად მეომარ ტიპაჟებს, თუმცა არიან რომანტიკული გმირები. ლიტერატურის პროფესორთა თქმით, ვარსკვლავური ომების საგა, ბოროტების და სიკეთის, დემოკრატიისა და იმპერიის მუდმივი დაპირისპირებით, შეიძლება ჩაითვალოს აშშ-ის ეროვნულ ეპოსად. ფილმს აქვს უამრავი ვიზუალური და თხრობითი მსგავსები ჯონ ფორდის მაძიებლებთან, რომელმაც ასევე განაპირობა ლეია ორგანას და ლუკ სკაიუოკერის ურთიერთობები.

ჯორჯ ლუკასის თქმით, ვარსკვლავური ომებისადმი ძლიერი ინტერესის მიზეზია მისი მითოლოგიური ხასიათი, რომელიც წარმოიშვა ათასწლოვანი ფსიქოლოგიური და კაცობრიობის საძირკველის მოტივებიდან. ჯორჯი ფილმების ძირითად მაყურებლებად ყოველთვის მიაჩნდა ბავშვები. ვარსკვლავური ომების ფილმებში არის მნიშვნელოვანი მსგავსება იაპონურ კლასიკურ კინემატოგრაფიასთან, ისევე, როგორც რომაულ მითოლოგიასთან. ჯორჯი ამბობდა, რომ მისი მიზანი იყო, ვარსკვლავური ომების ფარგლებში შეექმნა თანამედროვე მითოლოგია, დაფუძნებული მისი მეგობრის და დამრიგებლის, ჯონ კემპბელის კვლევებზე. პირველი ფილმის სხვებთან მსგავსებებზე იგი იხსენებდა აკირა კუროსავას დამალულ ციხესიმაგრეს (რომელიც აგრეთვე ცნობილია სახელწოდებით სამი გაიძვერა მიმალულ ციხესიმაგრეში) და აღნიშნავდა, რომ მისი ფილმი აკირას შემოქმედების პატივგებაა.

ვარსკვლავური ომების ფილმები გადმოსცემენ სამყაროს, რომელიც სავსეა სიბინძურით და ტექნოლოგიით, რომელიც ისე გამოიყურება, თითქოს მრავალი წლის განმავლობაში გამოიყენებოდა — განსხვავებით სხვა ფილმებში გადმოცემული ფანტასტიკური სამყაროებისგან, სადაც ყველაფერი უფრო სადა და სუფთა იყო. ინტერვიუში ლუკასი ამბობდა, რომ ახალი რეკვიზიტები სპეციალურად ჭუჭყით მორთო, რათა ყოველივეს მოძველებულის სახე ჰქონოდა. მისთვის შთაგონების წყაროდ აგრეთვე, სავარაუდოდ, იქცა სერჯიო ლეონეს ვესტერნები. ვარაუდობენ, რომ ლუკასის შემოქმედებამ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია 1980-იანებში წარმოშობილ კიპერპანკზე.

ვარსკვლავური ომების ლიცენზირებული რომანები გამოიცემა 1977 წლიდან. მართალია, ისინი ლიცენზირებული იყო თავად ლუკასის მიერ (რაც ნიშნავს, რომ გაყიდული რომანებიდან შემოსავლის ნაწილი მას ეკუთვნოდა), ვარსკვლავური ომების სამყაროზე შემოქმედებით გავლენა კვლავ ინარჩუნებს. მისი მოთხოვნით Lucas Licensing აკონტროლებს უწყვეტობას მწერლების ნაწარმოებსა და ფილმებს შორის. რომანების ელემენტები დროდადრო ადაპტირებებას გადიან ვარსკვლავური ომების კანონის ცალკეულ ნაწილებად. წიგნები, თამაშები და მოთხრობები, რომლებიც არ არის პირდაპირ ადაპტირებული ძირითადი ცხრა ფილმიდან, ცნობილია როგორც გაფართოებული სამყაროს ნაწილი (თუმცა, ეს დასახელება ძირითადად უკავშირდება The Walt Disney Company-ს მიერ ფრანშიზის შეძენამდე არსებულ მასალებს. ლუკასი თავად გაფართოებული სამყაროს შემუშავებაში აქტიურად არ მონაწილეობდა და, ძირითადად, მუშაობდა ფილმებზე.

ორიგინალური, 1977 წლის ფილმი ახალი იმედი და მისი გაგრძელება, 1980 წლის იმპერიის საპასუხო შეტევა, შეტანილია აშშ-ის ფილმების ეროვნულ რეესტრში.

ვარსკვლავური ომების ძირითადი სიუჟეტური ხაზი, სკაიუოკერების საგა, დასრულდა 2019 წელს, ფილმ სკაიუოკერის აღზევების გამოსვლით. თუმცა, ფრანშიზა კვლავ ვითარდება სხვადასხვა მიმართულებით, მაგალითად — მიმდინარე ლიტერატურული პროექტით ვარსკვლავური ომები: აყვავებული რესპუბლიკა და მხატვრული სერიალებით. მათ შორის პირველი იყო მანდალორელი, რომლის წარმატებას მოჰყვა შემდგომი სერიალების შემუშავება. ლუკასის ხედვის პირდაპირი გაფართოებაა მისი მონაწილეობით შემუშავებული წარმატებული ანიმაციური ტელესერიალი ვარსკვლავური ომები: კლონების ომები. შემდგომი ანიმაციური სერიალები ავსებენ არსებულ ცარიელ ადგილებს კანონში, მოუთხრობენ რა მაყურებელს იმ მოვლენებს შესახებ, რომლებიც ამა თუ იმ პერიოდში ვითარდებოდა. როგორც ლუკასი, ასევე სხვა ავტორები დროდადრო მიმართავდნენ ან მიმართავენ რეტროაქტიური უწყვეტობის მეთოდს და ამა თუ იმ ნამუშევარში განმარტავენ სხვა ნამუშევრის მიერ მოვლენებში შეტანილ გაურკვევლობას. ამრიგად, ვარსკვლავური ომების სხვადასხვა შემუშავებული მედია მომზადებისას არ მისდევს სამყაროს შიდა ქრონოლოგიას და სხვადასხვა პერიოდის მოვლენებს ასახავს, ხოლო ამა თუ იმ წიგნის, თამაშის, ფილმის, ტელესერიალის ეპიზოდის ან სხვა ნამუშევრის მოვლენათა ქრონოლოგიაში განთავსებაზე მუშაობენ ფრანშიზის რიგითი მოყვარულები ან Lucasfilm Ltd.-სთან დაკავშირებული პიროვნებები.

ისტორია

ორიგინალური ტრილოგია

ვარსკვლავური ომები (ახალი იმედი)

მართალია, ჯორჯ ლუკასი კინოინდუსტრიაში უკვე ცნობილი იყო სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტში მუშაობის დროიდან, მხოლოდ 1973 წლის აგვისტოში, ამერიკული გრაფიტის გამოშვების შემდეგ დაიწყო მისი დიდი წარმატება. 115 მილიონი აშშ დოლარის მოგება ნიშნავდა იმ დროისთვის ჰოლივუდის ისტორიაში ყველაზე შემოსავლიან ფილმს. თავად ლუკასმა ამ პროექტიდან მიიღო 7 მილიონი აშშ დოლარი და იქცა მილიონერად.

ალან ლედ უმცროსი, Twentieth Century Fox-ის იმდროინდელი უფროსი, იყო მათ შორის, ვინც ფილმი კინოთეატრებში გამოსვლამდე იხილა და იგრძნო, რომ სტუდია ლუკასის გენიალური მოღვაწეობით ბევრს მოიგებდა.

შთაგონება
Star Wars poster

ახალი იმედის პოსტერი

ვარსკვლავური ომების ფანების, კრიტიკოსების თუ თავად ჯორჯ ლუკასის მიერ საგის შთაგონების წყაროდ ნახსენებია სხვადასხვა რამ. ლუკასი ამბობდა, რომ აკირა კუროსავას 1958 წლის ფილმი სამი გაიძვერა მიმალულ ციხესიმაგრეში იყო შთაგონების მთავარი წყარო. ამასთან, ამ ფილმის გავლენით ლუკასმა ახალი იმედის თხრობა წამოიწყო უბრალო დროიდების და არა მთავარი გმირის თვალთახედვით. მნიშვნელოვანია ფილმის გავლენა დართ ვეიდერზე, რომლის ნაცნობი შავი ჩაფხუტი განგებ ჰგავს სამურაის ჩაფხუტს.

ვარსკვლავური ომების მეორე მნიშვნელოვანი მიმართულება (1973 წლის შეჯამების თანახმად) იგი ფლეშ გორდონის „ლექსიკონით“ აკირა კუროსავას ფილმის კოსმოსური ვარიანტის შექმნა. ძირითად წყაროდ სახელწოდება სამი გაიძვერა, მცველი და სანძიურო. ჯოზეფ კემპბელის გმირი ათასი სახით საბოლოოდ იქცა ლუკასისთვის ამბის მიმართულების მესამე და ყველაზე მთავარ შთაგონებად, მაგრამ შენარჩუნდა მრავალი ელემენტი კუროსავას ნამუშევრებიდან, მათ შორის — ორი უბრალო გლეხი (შემდგომში — დროიდები), დედოფალი, რომლის სანაცვლოდ დროდადრო ჩნდება მოახლე და დართ ვეიდერის მსგავსი ბოროტი გენერალი, რომელიც, საბოლოოდ, იცვლება და ატარებს კამონს, იაპონურ იმპერიულ გერბს.

ლუკასს უკვე ჰქონდა დაწერილი ვარსკვლავური ომების სცენარის ორი შავი ვარიანტი, როდესაც მან 1975 წელს წაიკითხა კემპბელის რომანი (თუმცა კოლეჯში სწავლის დროს მასთან შეხება უკვე ჰქონია). „გმირის მოგზაურობის“ ამ მონახაზით ლუკასმა შემდგომში შეიმუშავა ერთიანი ამბავი. წიგნში კემპბელი ნათლად უსვამს ხაზს ამბის ერთიან სახეს. მისთვის ეს არის „გმირის მოგზაურობა“, იგივე „მონომითი“.

ლუკასი არ მალავდა თავის სამყაროზე ბეჭდების მბრძანებლის დიდ გავლენას. მითოლოგიის შემუშავების მანერა ლუკასმა ნაწილობრივ ჯ.რ.რ. ტოლკინისგან აითვისა. ტოლკინი წერდა, რომ მითი და ზღაპარი არის მორალურობის — სწორსა და არასწორს შორის არჩევანზე — მინიშნების საუკეთესო საშუალება და, სინამდვილეში, სწორედ ეს არის ამ ორი ლიტერატურული ჟანრის ძირითადი დანიშნულება. ლუკასი აგრეთვე აღიარებდა, რომ განდალფის და გრძნეული მეფის მსგავსად, მის სამყაროში არიან ობი-ვან კენობი და დართ ვეიდერი.

შენიშვნები და სქოლიო

  1. ვარსკვლავური ომები ამარცხებს ჯეიმს ბონდს და ხდება ყველა დროის მესამე შემოსავლიანი კინოფრანშიზა, რესურსი: We Got This Covered საიტზე wegotthiscovered.com (December 29, 2016) (დაარქივებულია ორიგინალიდან, თარიღი January 28, 2017)
  2. ვარსკვლავური ომები, ეპიზოდი III: სითების შურისძიება, ავტორი: ებერტი, როჯერ, წყარო: rogerebert.suntimes.com (May 19, 2005) (შიგთავსი მოძველებულია; დაარქივებულია ორიგინალიდან, თარიღი June 5, 2005)

დამატებითი ბმულები

Advertisement